Wybory 2023. Kogo wybieramy, jak głosujemy i kiedy poznamy wyniki? Rozmowa z Barbarą Golanko, dyrektor Krajowego Biura Wyborczego w Krakowie

Kto jest uprawniony do głosowania w wyborach parlamentarnych, zaplanowanych na 15 października 2023 roku, ile takich osób mamy w naszym regionie?
W wyborach może głosować każdy obywatel Polski, który w dniu głosowania ma ukończone 18 lat. Warunki są jednak takie, że taka osoba nie może być pozbawiona praw publicznych, co jest orzeczone prawomocnym wyrokiem sądu. Głosować nie mogą też osoby pozbawione praw wyborczych. Prawa wybierania nie mają też osoby ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu. W przypadku wyborów do Sejmu są dwa okręgi obejmujące Kraków i okoliczne powiaty. W skład okręgu 12 wchodzą powiaty: chrzanowski, myślenicki, oświęcimski, suski i wadowicki. W nim uprawnionych do głosowania jest 505 731 wyborców. Na okręg 13 składają się powiaty: krakowski, miechowski, olkuski oraz miasto Kraków. W tym okręgu uprawnionych do głosowania jest 931 456 wyborców. W obu okręgach w sumie mamy 2566 obwodowych komisji wyborczych.

Czyli osoby obchodzące 18 urodziny 15 października mogą zagłosować, ale na jakiej podstawie, gdy nie będą mieć jeszcze dowodu osobistego?
Takie osoby będą się znajdować w spisie wyborców. Zakładamy, że w dniu 15 października jeszcze nie będą posiadały dowodów osobistych. Podobnie może być z wyborcami kończącymi 18 lat we wcześniejszych dniach. Wystarczające jednak będzie wylegitymowanie się dokumentem ze zdjęciem. Może to być paszport, prawo jazdy, legitymacja studencka. Może też być to dokument, który utracił ważność. Można też potwierdzić tożsamość na podstawie aplikacji mObywatel. Muszą być spełnione następujące elementy: na górze pod napisem mDowód powinna się znajdować aktualna i zmieniająca się godzina, aktualna data, z lewej strony pod zdjęciem falująca, a nie statyczna flaga Rzeczpospolitej Polskiej. Pod falującą flagą powinien się znajdować hologram w postaci zmieniającego natężenie barwy godła RP. Kto chce więc wziąć udział w wyborach, a nie ma przy sobie dowodu osobistego może poprzez wspomniane powyżej sposoby wylegitymować się, aby zagłosować.

Ilu wybieramy kandydatów do Sejmu i Senatu z okręgów obejmujących Kraków i sąsiednie powiaty?
W okręgu 12 wybieramy 8 posłów spośród 110 kandydatów na 7 listach. W okręgu 13 będzie do rozdysponowania 14 mandatów spośród 210 kandydatów umieszczonych na 8 listach. Inaczej rozmieszczone są okręgi senackie. W okręgu 30 będziemy wybierać jednego senatora spośród 5 kandydatów, w okręgu 31 - też jednego senatora spośród 4 kandydatów, w okręgu 32 również jednego senatora spośród 2 kandydatów, identycznie będzie w okręgu 33.

Jak należy głosować, aby oddać ważny głos?
W komisji wyborczej dostaniemy trzy karty - z wykazem kandydatów do Sejmu, Senatu oraz kartę referendalną. Aby głos był ważny należy postawić znak x w kratce. Przez znak x rozumiemy co najmniej dwie linie, które przecinają się w obrębie kratki. Wtedy taki głos jest ważny. W przypadku wyborów do Sejmu znak x zaznaczamy przy jednym kandydacie spośród wszystkich list. Podobnie należy postąpić w przypadku wyborów do Senatu, gdzie też wybieramy jednego kandydata i stawiamy znak x przy jego nazwisku.

Co należy zrobić, by oddać ważny głos w referendum?
Do głosowania w referendum zostanie wydana dodatkowa karta. Głosujący odpowiada oddzielnie na poszczególne pytania, stawiając znak x w kratce obok odpowiedzi pozytywnej "Tak", lub negatywnej "Nie". Jeżeli znak x postawi się w obu kratkach, albo znaku x nie postawi się w żadnej kratce, taki głos jest nieważny.

Musimy pobierać wszystkie trzy karty?
Nie ma takiego obowiązku. Można pobrać kartę do Sejmu, Senatu i referendum albo wybrane z tych trzech kart. Wszystkie kombinacje w tym zakresie są możliwe. Jeżeli nie pobieramy karty albo kart to trzeba zaznaczyć w obwodowej komisji wyborczej, że życzymy sobie wydania poszczególnych kart, czy karty, które wskazujemy.

W jakich godzinach musimy zagłosować?
Głosowanie odbywa się 15 października we właściwej obwodowej komisji wyborczej w godzinach od 7 rano do 21 wieczorem. Godzina 21, to czas, do którego wyborcy będą wpuszczani do lokalu wyborczego. Jeżeli przed tą godziną zostanie wydana karta wyborcza, to jeśli nawet zostanie wrzucona do urny już po godzinie 21, głos będzie ważny. Zachęcam do skorzystania z wyszukiwarki na stronie internetowej Wybory.gov.pl. Po wskazaniu konkretnej miejscowości i ulicy w łatwy sposób możemy sprawdzić, która obwodowa komisja jest dla nas właściwa. Tym bardziej jest to ważne, bowiem powstały nowe obwodowe komisje wyborcze. Warto więc sprawdzić, gdzie możemy głosować, czy nie nastąpiła jakaś zmiana.

Do czwartku, 12 października, możemy zmienić miejsce głosowania za pomocą internetu lub pobrać z dowolnego urzędu zaświadczenie o głosowaniu w dowolnym miejscu. Z danych resortu cyfryzacji wynika, że dotychczas w skali całego kraju około 900 tysięcy osób zgłosiło jednorazową zmianę miejsca głosowania, ponad 260 tysięcy osób pobrało zaświadczenie o prawie głosowania, a 37 tysięcy wyborców zmieniło na stałe swój obwód głosowania.

Na czym polega cisza wyborcza?
W dniu 13 października o godzinie 23 nastąpi zakończenie kampanii wyborczej. Po tej godzinie zabrania się jakiejkolwiek agitacji wyborczej pod groźbą kary. Cisza wyborcza to czas, w którym obywatele na spokojnie mogą zastanowić się jakiego chcą dokonać wyboru. Zgodnie z przepisami prowadzenie agitacji wyborczej, w tym zwoływanie zgromadzeń, organizowanie pochodów, manifestacji, wygłaszanie przemówień, rozpowszechnianie materiałów wyborczych podczas ciszy wyborczej jest zabronione. Agitacja wyborcza w lokalu wyborczym też jest zabroniona. Przepisy związane z ciszą wyborczą dotyczą również przestrzeni internetowej, czy mobilnych reklam przemieszczających się po ulicach.

Kiedy poznamy ostateczne wyniki głosowania w Krakowie, jaki jest orientacyjny termin ogłoszenia oficjalnych wyników?
Po zakończeniu głosowania obwodowe komisje wyborcze przystąpią do pracy, liczenia głosów. Wyniki głosowania w wyborach do Sejmu, Senatu i w referendum w pierwszej kolejności będą wywieszane na drzwiach poszczególnych obwodowych komisji wyborczych. Później protokoły będą przywożone do okręgowych komisji wyborczych znajdujących się w delegaturach Krajowego Biura Wyborczego. Skany z poszczególnych protokołów z obwodowych komisji wyborczych będą sukcesywnie zamieszczane na stronie internetowej Wybory.gov.pl. Mamy nadzieję, że wyniki będą spływać w miarę szybko, ale trudno ustalić, kiedy będzie można ogłosić ostateczny wynik. Trzeba mieć na uwadze, że w tym roku dojdzie dodatkowe liczenie głosów w referendum. Tym bardziej więc trudno wskazać konkretną godzinę zakończenia liczenia głosów.

Co Polacy sądzą o programie Przyjazne Osiedle - sonda